Andrzejki

„Wieczór Andrzejkowy” - Dorota Gellner

   Świeca marszczy złoty nos
Z każdej strony kapie wosk.
Cienie tłoczą się co krok,
Już w pokoju straszny tłok!
Cienie tu i cienie tam –
Pewnie przyszły wróżyć nam.
Już się pchają na firanki
Cienie - czarne wycinanki.
Już rozsiadły się na ścianach:
Czarny zamek, czarna brama.
I już skrzą się na tapecie
Czarne koła przy karecie.
Czarny paź przed bramą staje,
Czarną różę nam podaje.
Kto ją weźmie – ja? Czy ty?
Komu z nas się spełnią sny.

Dawniej wróżby andrzejkowe miały charakter wyłącznie matrymonialny i przeznaczone były dla niezamężnych dziewcząt. Męskim odpowiednikiem andrzejek były katarzynki. Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, a wróżby odprawiano tylko indywidualnie, 
w odosobnieniu; w czasach późniejszych przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, zaś współcześnie przekształciły się
 w niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież obojga płci.



Wróżby andrzejkowe indywidualne, jak łatwo się domyślić, przeprowadzane były przez dziewczęta w samotności.

• dziewczyny wysiewały w garnkach lub na skrawku pola ziarna lnu 
  i konopi, które zagrabiano męskimi spodniami, w nadziei, że sprowadzi to do domu kandydata na męża (Kresy Wschodnie)
• jeśli dziewczyna pościła przez cały dzień i modliła się do świętego Andrzeja, to we śnie mógł ukazać się jej przyszły ukochany (powszechne)
• jeśli ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka wiśni lub czereśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, dziewczyna mogła liczyć na rychłe pójście za mąż (powszechne)
  

Zbiorowe wróżby andrzejkowe mają długą tradycję, chociaż początkowo podchodzono do nich 
z rezerwą, ceniąc bardziej wróżby indywidualne. Z czasem jednak przekonano się do nich.
Do ciekawszych zbiorowych andrzejkowych wróżb zaliczyć można

• losowanie przedmiotów o symbolicznym znaczeniu np. listek oznaczał staropanieństwo, obrączka lub wstążka z czepka – bliski ślub, różaniec – stan zakonny
• wylewanie wosku na zimną wodę (często przez klucz) i wróżenie 
  z kształtu zastygłej masy lub rzucanego przez nią cienia sylwetki przyszłego wielbiciela, akcesoriów związanych z jego zawodem itp.
• ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów zgromadzonych dziewczyn: ta której but pierwszy dotarł do progu miała jako pierwsza wyjść za mąż
• strona od której zaszczekał pies miała być tą, z której nadejdzie przyszły oblubieniec
• dziewczyny rzucały psu kulki z ciasta oznaczające wybranych chłopców i czekały, którą zje jako pierwszą
• dziewczyny ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora 
  z zawiązanymi oczami; dziewczyna do której gąsior najpierw podszedł (albo skubnął) – jako pierwsza miała wyjść za mąż
• dziewczyny kładły na ławie placki posmarowane tłuszczem 
  i sprowadzały psa; ta dziewczyna, której placek został najpierw zjedzony jako pierwsza miała wyjść za mąż
• uczestnicy zabawy pisali imiona na dwóch kartkach: imiona dziewczyn na jednej, a chłopców na drugiej. Potem dziewczyna przekłuwała                z czystej strony kartkę z imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Dziewczyna miała potem wyjść za mąż za chłopca o imieniu, które przekłuła. Chłopcy natomiast przekłuwali kartkę z imionami dziewczyn. (wróżba nowoczesna, znana w całej Polsce) 
  
  
  
  Porzekadła ludowe i przepowiednie pogodowe związane z Andrzejkami
  
  
• Gdy Andrzej z wichrami, złe czasy przed nami.
• Na Andrzeja mróz, gotuj se na zimę wóz, a jak taje, to znów sanie.
• Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
• Gdy się święty Andrzej zjawi, to i zimę nam postawi.
• Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota
• Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
• Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
• Śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja.
• Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
• Na noc św. Andrzeja dziewkom z wróżb nadzieja
• Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego
• Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze
• Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście
• Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja
• Święty Jedrzej adwent przytwierdzi
  
  
  Pobrano ze stron:
  http://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzejki
  http://andrzejki.blogspot.com